Tui reviviu un ano máis a súa achega xudía

A pesares da chuvia máis de cen persoas puidemos participar nas visitas programadas polo Tui xudeu.

Esta pasada fin de semana tivo lugar na cidade de Tui unha nova edición da “Xornada Europea da Cultura Xudía” con catro visitas guiadas ao longo destes días que abordaron a visita ás diversas testemuñas que se conservan no conxunto histórico tudense sobre a presenza xudía. As malas condicións meteorolóxicas non impediron que as xornadas se desenvolvesen aínda que con menor afluencia que en edicións anteriores. Con todo máis dun cento de persoas participamos nestes itinerarios ao longo da fin de semana.

Xornada Europea da Cultura Xudía 2013

O neno que rompía os xoguetes

It's still the same old story
the fight for love and glory
a cause of do or die
The world will always welcome lovers
As time goes by
Sam no bar de Rick, en Casablanca, 1942.

Sam, o pianista do Bar de Rick en Casablanca, non era Sam e non viñera de París. En realidade era Dooely Wilson, un actor secundario que nacera en Texas, cantaba e tocaba a batería pero nunca soubo tocar o piano. Do mesmo xeito Beiras non é Vitor Laslo, non lidera ningunha oposición nin está fuxindo máis que das súas pantasmas. E, desde logo, non vai facer cantar ao bar enteiro, en pé contra a "ocupación española" por moito que soñe e aínda que el saiba tocar, seica, o piano.

Xosé Manuel Beiras Torrado acaba de cometer outro grave erro político ao preferir unha alianza con IU en vez de con Compromiso por Galicia.

Pero a cousa non estraña, porque, realmente, Beiras non é un político, é unha estrela, unha grande estrela mediática, un divo, unha vedette histórica, pero non un politico.

Como ideólogo é pobre, non ten corpus producido que alimente aos seus seguidores máis alá da paixón cega polo lider. Nin constituiu unha escola de economistas, nin é recoñecido alén das nosas fronteiras. Segue coa renda d'O atraso económico de Galicia e a definición intoxicadora de "colonia iInterna" (poderíase substentar tal cos datos socioeconómicos de hoxe en día?). Nin chegou a entender a trascendencia que podía significar a administración única propugnada por Fraga e presentou para contrarrestala, disparatado brindis ao sol, unha iniciativa parlamentaria para incluir a autodeterminación na constitución española.

Como estratega, sempre escolleu o máis beneficioso para o seu brillo, pero en xeral o máis ineficaz para o país. Falamos de 1977 cando os socialistas da FPS se integran no PSOE e son hexemónicos e marcan politicas nos seus territorios, como o PSC de Reventós e Pallac. El non quixo facer tal e logrou que o PSG baixase ao inferno da marxinalidade. E el con el. Falamos de 1984 cando o nacionalismo leva uns anos anovándose con Esquerda Galega para fuxir da marxinalidade antisistema, e en vez de apostar pola anovación, incorpórase ao BNG liderando -só ouropel- esa dura alternativa. E brillando el, como deputado, no medio do ermo. Falamos dos anos seguintes no seo do BNG onde é incapaz de liderar ningunha alternativa de cambio eficaz á hexemonía da UPG e chega a ser expulsado da súa organización, daquela Esquerda Nacionalista, por ir por libre. Falamos do período de cogoberno nacionalista 2004-2009 onde se mantivo ostentosamente á marxe, dedicado aos altermundismos e á defensa da independencia do pobo mapuche entre outros temas trascendentes para o futuro de Galicia. Falamos da súa ruptura despois de ter perdido o congreso de febreiro. Falamos de como en vez de propugnar unha unión entre os escindidos que optase pola anovación do galeguismo e nacionalismo incorporando a moitos sectores dispersos nos que gurgullaba a esperanza, opta por achegarse aos que o deixen brillar máis.

Non, non é un estratega. Terá, si, un alustar final -non hai moito percorrido politico por diante dun home seis anos máis vello que Fraga cando asumíu a primeira presidencia en Galicia no 1990- pero deixará moita terra queimada ao redor.

Pero tampouco un xestor. Nos seus 74 anos, e vivindo en democracia desde os 41, nunca tivo responsabilidades de xestionar ningún nivel de poder no que puidesemos contrastar a súa brillantez coa súa eficacia. Non sabemos como gobernaría un poder, pero si sabemos como fixo nas súas casas políticas. Terra Queimada. Estamos ante unha estrela que brilla, como os vellos iconos bizantinos. Pero nós somos iconoclastas.

É parte da nosa historia. Beiras foi mimado ata o extremo polo vello galeguismo. Era fillo de Manuel Beiras, fundador da Dereita Galeguista con Vicente Risco e Filgueira Valverde. Pero de algún xeito proxectaban nel a esperanza de que fose Vitor Laslo ou Castelao outros galeguistas sen fillos como Ramón Piñeiro e Francisco del Riego. Mimo de francés, piano, misas galeguistas, presenza nos actos dos cincuenta, coñecemento directo do panteón de vivos e adoración dos mortos rosalianos... logo estudos en Compostela, París, Londres...Coñecedor das terrazas de Saint Germain e dos paseos por Bloombsbury... e non, por sorte para el, da suor de arrincar das patacas, do manexo da coitela nas vendima, da xestión da supervivencia na cotidianeidade gris das cidades galegas, dos barracóns de emigrantes en Xenebra...

Beiras é unha estrela. E as estrelas teñen luz e lume. E antes de consumirse, arden e queiman. Se cadra, pola súa coidada estética de descoidada luz imperial sobre o resto dos mortais precisaba, como Xulio César cando entraba en Roma triunfante de mil batallas, un escravo ao seu lado que lle fose repetindo, Respice post te, hominem te esse memento . Ou sexa, "Olla detrás de ti e lembra que só es un home".

En fin unha vez máis a Vanitas vanitatis que pexa o avance do país. Sairemos adiante, pois tamén dicía Sam, "The fundamental things apply, as time goes by".

Xornada europea da cultura xudía en Tui

Exposición sobre o Holocausto

Organizada pola Asociación Galega de Amizade con Israel e o Concello de Sada

Carod-Rovira e Jon Iñarritu sionistas!

Hoxe mércores estivo en Ourense, no centro social A Esmorga o ex dirixente de ERC e vicepresident da Generalitat Josep-Lluis Carod-Rovira. Hai uns días estivo en Vigo Jon Iñarritu, deputado de Amaiur. Pois a reacción de intolerancia fanática dos aprendices de SS é de xulgado de garda:

Carod-Rovira sionista!

http://www.galiciaconfidencial.com/nova/9954.html

Jon Iñarritu sionista!

http://www.diarioliberdade.org/index.php?option=com_content&view=article&id=24667:pro-sionista-basco-fala-hoje-em-marim-sobre-a-situacom-lingueistica-em-euskal-herria&catid=16:direitos-nacionais-e-imperialismo&Itemid=46

A parte na que estes pirados din: " A presença de um reconhecido pró-sionista nessa coligaçom soberanista basca parece umha mostra do interesse do Estado de Israel em ter colaboradores e/ou apoiantes na esquerda abertzale". é flipante

Curso en Ribadavia e Monforte sobre as xuderías de Galicia

Chégame desde a Asociación Galega de Amizade con Israel a seguinte información dun curso organizado pola UNED.

************************************

As Xudarías de Galicia
Organizado pola UNED-Ourense terá lugar os vindeiros días 28 e 29 de Outubro. en Monforte de Lemos e Ribadavia sob a dirección do profesor Enrique Cantera Montenegro.
Programa:
- VENRES, 28 de OUTUBRO (Monforte de Lemos)Centro do Viño da Ribeira Sacra16:00 h: OS XUDEOS DE MONFORTE. A FAMILIA DOS GAIBOR

Imparte:Sr.D.Felipe Aira Pardo, Historiador.

17:00 h: CULTURA E TRADICIÓNS. COSTUMES CULINARIAS SEFARDÍS.

Imparte:Sr. D. Alfredo Asaf Fernández Pino, Presidente da Comunidade Xudía B´nei Israel de Galicia.

18:00 h HISTORIA DOS XUDÍOS EN GALICIA. PRINCIPALES XUDERÍAS.

Imparte:Prof. Dr. Anselmo López Carreira, Profesor - Titor Historia Medieval-UNED Ourense.

19:00 h. VISITA AO BARRIO XUDÍO DE MONFORTE DE LEMOS. PARTE PRÁCTICA

Imparte: Técnicos do Concello de Monforte de Lemos.

21.00 h. Remate do curso en Monforte de Lemos.

***
- SÁBADO, 29 de OUTUBRO (Ribadavia)
Salón de Actos do Concello de Ribadavia, Praza Maior09:00 h: A REDE DE XUDERIAS DE ESPAÑA. PROGRAMA RASGO.

Imparte:Sr.D.Antonio Míguez Amil, Oficina Municipal de Turismo, Concello de Ribadavia.

10:00 h: O BARRIO XUDÍO DE RIBADAVIA. PROTAGONISTAS E REFERENCIAS AO VIÑO.

Imparte: Dra. Gloria de Antonio Rubio, CSIC-Padre Sarmiento-Xunta de Galicia.

11:00 h: OS GUÍAS E A SUA CONTRIBUCIÓN A DINAMIZACIÓN TURÍSTICA DAS XUDERÍAS GALEGAS. EXPERIENCIAS E ANECDOTARIO.

Imparte:Sra. Dna. Rosa María Dorado Vidal. Guía espacialista de Galicia.

12:00 h: OS XUDEO-CONVERSOS: O CASO DO MALSÍN E A HISTORIA DAS IRMÁNS TOUZA.

Imparte: Sr. D. Xosé Ramón Estévez, Historiador, Centro Estudos Medievais de Ribadavia.
13:00 h:VISITA GUIADA A XUDERÍA DE RIBADAVIA E AO CIXGA. PARTE PRÁCTICA.

Imparte:Sr. D. Antonio Míguez Amil, Concello de Ribadavia.

14:00 h: Clausura e Xantar. Menú Sefardí.
ORGANIZACIÓN:
Curso de Extensión UniversitariaLugar: Salón de Plenos do Concello de Ribadavia e Centro do Viño da Ribeira Sacra, Rúa Comercio 6, Monforte de Lemos

Datas: 28 e 29 de outubro 2011

Nº de horas: 10 horas, aprobados 1 crédito de libre elección (0,5 ECTS) para alumnado da UNED e solicitada a homologación á Xunta de Galicia para Guias Turisticos. Dereito a diploma coa asistencia do 85 % das actividades. Prazas: Limitadas por rigurosa orde de inscrición. Taxas de matriculación: Ordinaria: 25 € (35 € con xantar sefardÍ) Alumnado da UNED: 20 € (30 € con xantar sefardí) Demandantes de emprego, bolseiros, discapacitados e xubilados: 10 € (20 € con xantar sefardí)

Obxetivos: Salientar o importante papel da presenza xudía na historia de Galicia, achegar aos participantes a recuperación do noso patrimonico cultural xudeo, e potenciar a formación para promocionar o turismo foráneo interesado no legado hebraico.

CURSO HOMOLOGADO POLA SECRETARIA XERAL PARA O TURISMO PARA OS GUÍAS TURÍSTICOS DE GALICIA.

Prazo de Matrícula: Do 3 ó 26 de OUTUBRO de 2011.

Documentación a achegar segundo o tipo de matrícula:

Copia matricula Universitaria

Copia da tarxeta de demandante de emprego, xubilado, discapacitado ou certificado de bolseiro.

Pago:Nº Conta: Novacaixagalicia: 2080–5252–90–3040256790.
Para máis información:
Teléfono: 988 371444
Fax: 988 371440

E-mail: cursos@ourense.uned.es

II Sehudat Shabat en Galicia

Desde a Asociación Galega de Amizade con Israel-AGAI continuan co ciclo de actividades gastronómico-culturais encetado o pasado 11 de xuño en Monforte de Lemos co que será o II SEHUDAT SHABAT que desta volta terá lugar en Tui, (Pontevedra), o vindeiro día 3 de setembro.

Data: sábado 3 de setembro de 2011
Hora de encontro: ás 12:00 ao pé da porta da Catedral para unha visita guiada polas testemuñas do Tui xudeu.
Lugar: Tui, (Pontevedra)
Hora do Xantar: ás 14:00 no Restaurante do Parador Nacional San Telmo de Tui, sito na avenida de Portugal s/n (Teléfono: 986 600 300)

O prezo do prato é de 35€ por persoa, que deberá ser ingresar previamente facendo constar o nome e número de comensais na seguinte conta bancaria da Asociación
NOVACAIXAGALICIA: 2091 0518 57 3040025495.
O prazo para anotarse e facer o ingreso remata o venres 26 de agosto ás 14:00 horas.

Menú do II Sehudat Shabbat:

- Ensalada de Cogombro en Vinagre de Sidra e Mel de Acacia
- Surtido de Queixos e Cecina
- Filetes de Salmón ao fiuncho (Hinojo) con Arroz e Froitos Secos
- Mazá Asada con Mel e Peixes Amendoados
- Pan: de Bola, de Pasas e Noces
- Bebidas: Cervexas, Refrescos, Mosto sefardí, Augas Minerais, Viño Branco ( DO Rias Baixas ) e Tinto ( DO Rioja )
- Café e Licores

Como chegar ao Parador?

O Parador atópase a 1 km. do centro de Tui, á beira do río Miño, xunto á Ponte que comunica con Portugal. Desde o norte de Galicia, a principal vía de acceso é a autoestrada do Atlántico (A9) até Vigo e desde Vigo pola autovía das Rías Baixas até a altura da última saída antes de chegar a Portugal (saída Nº 172 Tui- A Guarda - O'Rosal). Outra alternativa é a N -550, ou desde o resto do país, a autovía A52 e a N-120, abandonando esta no Porriño, para tomar a autovía das Rías Baixas a Portugal.

II SHEHUDAT SHABAT

A nosa arela é recuperar na nosa Memoria colectiva, as vivencias e a Historia das comunidades xudías de Galicia. Pretendemos con este segundo xantar seguir coñecendo o noso pasado histórico e alimentando o alma e a carne coa cociña sefardí dos nosos devanceiros xudeus galegos.

Comezamos estes xantares polas lareiras sefardís galegas en Monforte de Lemos. Agora tócalle a fermosa vila de Tui onde visitaremos acompañados polo historiador Suso Vila as testemuñas do Tui xudeu, falaremos do seu pasado e para remate iremos ao xantar do 2º Sehudat Shabbat. Coñeceremos entón os costumes alimenticos e as normas para o xantar según a tradición hebrea.

Son moitas as receitas típicas para poder cociñar nestas datas próximas de Rosh Hashaná, o Aninovo xudeu, pero decidímonos para este segundo xantar polo menú que agardamos sexa do voso gusto.

Bo proveito!

Betéavon!

Se queres participar podes chamar ao teléfono de AGAI: 610 424 174 ou ben enviar un correo a amizadeconisrael@yahoo.es

Non é preciso ser socio de AGAI

As xudarías galegas

Di o Señor D. L. Meruéndano, de Ribadavia (Ourense), nun dos seus famosos opúsculos dedicados ós Xudeus nas nosas terras, (Os Xudeus de Ribadavia) "que algúns historiadores afirman que o establecemento dos xudeos na nosa península data dos tempos da catividade de Babilonia, baixo os reis Salmanasar e Nabucodonosor, pois nesa época moitos xudeus ó se ver estrañados do seu país, non permaneceron na Asiria, senón que se espallaron polas diferentes provincias do gran imperio, chegando á Persia, a India, o Egipto e varias nacións de Europa, encargados da misión providencial de estende-lo gran dogma da Unidade de Deus, e o coñecemento dos libros santos."Existen algunhas tradicións recopiladas nas crónicas medievais, que fan referencia a diáspora dos xudeus á Península Ibérica como consecuencia das campañas de Nabucodonosor (século VI a.C.). Así a Crónica de Al-Rasis fala dun rei de Sevilla, Couban o Isban, quen participou no asedio de Xerusalén con Nabucodonosor, indicando có citado rei estivo en al-Andalus e que por entonces chegaron aquí as joyas do Templo de Xerusalén e a Mesa do Rei Salomón cós árabes atoparon aquí a sua chegada. Pero o parecer son soamente desenrolos literarios lexendarios con poucos adeptos.As fontes arqueolóxicas tampouco son moito máis explícitas, pero ó menos testemuñan a presenza real dos xudeus na Hispania . A existencia dunha serie de moedas (século I d. C.) de Herodes Agripa (Livia), dos "procuradores de Xudía" (Mataró) e un lote de dez moedas atopadas nas escavacións de Ampurias, amósanno-la posibilidade de certo comercio, aínda que fose indirecto, entre algunhas cidades costeiras de Hispania e Palestina e moi posiblemente tamén en Galiza como zoa mineira dos romans. Hai que chegar ó século II d. C. para nos atopar co resto arqueolóxico máis antigo que testemuña a presenza real dos xudeus en Hispania : trátase do epígrafe funerario de Iustinus, natural de Flavia Neápolis (Samaria) que se atopou en Mérida. Do século III d. C. son outras dúas lápidas, hoxe desaparecidas, achadas unha, en Villamesías (Cáceres) e outra en Adra (Almería). Do século v d. C. é o fragmento dunha lucerna decorada cunha menorá de Toledo, así como a pileta trilingüe de Tarragona.Os diversos avatares acaecidos en Palestina dende a conquista de Pompeyo (63-62 a.C.) e os problemas xurdidos na época de Tiberio, Calígula e Claudio e sobretodo os derivados das Guerras Xudaicas de Vespasiano e Adriano contribuíron á dispersión de xudeus, ademais de ás zonas xa tradicionais de diáspora, como Alejandría e outros lugares do Mediterráneo Oriental, tamén cara Occidente e incluso á propia Roma. A pesar da falta de datos, habería que pensar que a chegada de xudeus a Hispania prodúcese nos primeiros séculos do Imperio, pero ata época tardorromana non podemos falar de comunidades xudías asentadas en Hispania e aínda entón, non sen certas dificultad.Os xudeus gozarían dun "status" asemellado ó do resto dos cidadáns do Imperio Romano, sobre todo a partir da promulgación do Edicto de Caracalla, no ano 202.Asentados sobre todo en cidades hispanorromanas, participarían do seu auge económico nos primeiros séculos do Imperio e tamén dos problemas que afectaron a estas e a todo o mundo romano no século III d. C.. Os cambios acaecidos provocarán o languidecimiento dalgunhas cidades, en favor dun proceso de ruralización no que grandes propietarios con numerosos asalariados e escravos, vivían en torno ás grandes "villae", coñecidas a través da arqueoloxía. Ó mesmo temo outras cidades como Emérita Augusta e Tarraco van amosar unha recuperación e un crecemento importantes nos séculos IV e V d. C. Os xudeus , de acordo coa nova situación, participaron, sen dúbida,, na recuperación económica de certas cidades aínda que outros vivirían nas "villae" traballando para os latifundistas como asalariados, artesáns, comerciando con eles e, por suposto, tamén como escravos. Loxicamente algún personaxe xudeu accedería á gran propiedade, se definindo en consecuencia un abano social moi amplío. Todo o dito fai que alguns autores asegurén, có ser expulsados os xudeus polos "Reis Católicos" en 1492, levaban xa 1900 anos de residencia na Hispania."O certo é que os Xudeus dos demais pobos de España establecéronse na Galiza aproximadamente alrrededor do século II da nosa era, cando o emperador román Adriano dispersounos polo imperio, á consecuencia dos seus constantes rebelións, unha vez tomada e destruída Xerusalén polo xeral Tito e o emperador Vespasiano no ano 70 da nosa era, como foi a comunidade feixón existente no Barco de Valdeorras", afirma así o escritor Cuevas.Segundo outros estudios, o pobo semita asentouse na Galiza dende a expulsión dos xudeus de Israel no século l d.c. Sen embargo o primeiro documento onde selle cita, é un manuscrito do século IX achado en Celanova. (Ourense) A pesar diso, existen outros indicios da presenza de hebreos galegos nalgunhas vilas con movemento comercial (A Coruña, Lugo, Ourense, Tui) a partir do século IV. Durante a dominación sueva, os xudeus vense favorecidos pola tolerancia relixiosa deste pobo xermánico, que non tratou de impoñe-las súas crenzas e manteñen a súa presenza comercial. Unha vez anexionados ó reino visigodo, os semitas sofren en España a expulsión de Sisebuto (612) e os linchamentos posteriores. Nada podemos dicir sobre a incidencia destas persecucións nas terras galaicas, dado que a documentación e historiografía permanecen nun mutismo total. Durante a permanencia dos musulmáns na Península Ibérica a situación non variou demasiado. O invasor limitábase a cobra-los impostos de sumisión á nobleza galega, sen aflixes facer acto de presenza por estas latitudes.A partir do S. Xl. As actividades comerciais semíticas, comezan a xirar en torno ó Camiño de Santiago e poboacións do interior, como Allaríz, Lugo, Monforte, Ourense, Ribadavia, etc. (todas elas na ruta que conectaba Galicia coa meseta e ó-Ándalus) Ademais do comercio destaca a actividade feixón no campo a medicina en hospitais e mosteiros ó longo da ruta xacobea. No S. XII producíuse un incremento da poboación hebraica galega debido ás persecucións desatadas pola ocupación almorávide. Galicia atraeunos, non só pola inexistencia de conflitos na zona, senón tamén polo gran desenvolvemento comercial do Camiño de Santiago. Por outra banda, a lei antixudea aprobada en 1343 polas Cortes en Alcalá permitía ós hebreos, a cambio da cancelación das débedas dos cristiáns cos xudeus, comprar terra no marxe dereito do río Douro, algo que tiñan prohibido na gran parte de Castela. O goberno era consciente da ausencia de conflitos na Galiza, por elo tentou realojar ós xudeus en terras galaicas. Outro importante número de xudeus instalouse nas costas galegas, trala expulsión dos xudeus de Inglaterra por orde do rei Eduardo I en 1290. As matanzas e linchamentos de xudeus encruáronse a partir da Peste Negra que asolóu España no século XVI (1348) xa que foron acusados inxustamente de provoca-la epidemia; tan só Galicia se mantivo ó marxe destes crimes, razón pola cal moitos hebreos buscaron asilo en terras galaicas. Os xudeus que fuxían de Aragón e Navarra, foron atopando asentamento ó longo de toda a ruta xacobea. O século XV é crucial a historia dos xudeus galegos; as persecucións e pogromos desatados no reino castelán obrigan a moitos hebreos a buscar refuxio na Galiza, onde viviron sen demasiados problemas. Iste sería o período de maior esplendor e auxe das xuderías galegas. Tamén ten lugar a Revolución Irmandiña, na cal non hai constancia documental de participación masiva. A única documentación, onde se di que puideron participar na guerra irmandiña baixo presión, refírese a 1447, cando os irmandiños asediaban o castelo de Ramiro, preto de Ourense e obrigaron a "Leigos e cregos, xudeos e mouros" de dita cidade a colaborar na destrución da fortaleza, baixo ameazas para os que se negasen.En 1492, os reis católicos ordenan a expulsión dos xudeus do Reino de Castela. Os hebreos han de se marchar de Galicia e de España, terras da que xa formaban parte e á que pertencían dende facía máis de mil anos. Crese que as conversións ó catolicismo foron moito máis abundantes en Galicia que no resto do Reino de Castela, xa que os xudeus non querían abandonar unha terra onde viviran en paz durante tanto tempo. Sen embargo, sábese que, moitos xudeus conversos, os mal chamados cristiáns novos, seguían realizando ritos da tradición disimulados entre outras cerimonias ou prácticas ocultas para que pasasen desapercibidas para os cristiáns vellos. Isto obrigou á instauración permanente dun membro do Santo Oficio en Ribadavia (a máis importante alxama de Galicia) co fin de que tódolos "cristiáns", tanto novos como vellos, non realizasen ritos prohibidos pola Igrexa católica. Os que decidiron se marchar antes de abandona-la relixión dos seus ancestros fixérono pola fronteira de Portugal, ou ben polos portos, principalmente o de A Coruña, rumbo a África ou a cidades atlánticas de Europa Occidental. En 1497, cinco anos despois de abandonar Galicia, os xudeus que optaron por se instalar en Portugal, tras pagar fortes sumas de diñeiro, foron expulsados novamente. A maioría dos sefardíes galegos instaláronse nos Paises Baixos e na recién descuberta América. Anos despois da expulsión, moitos sefardíes regresaron convertidos en cristiáns novos; instaláronse maioritariamente no sur de Galicia, A Garda, Tui, Salvaterra, Ribadavia, Ourense, Celanova, Verín, Monforte, Pontevedra, Lugo, ou Baiona; tamén, aínda que en menor número en Santiago e A Coruña. Aquí viviron sen grandes contratempos ata o ano 1562 coa instauración do satánico tribunal inquisitorial da Igrexa Católica que tiña xurisdición sobre as catro provincias actuais e gran parte do Bierzo, aínda que non comezou a realiza-la súa sinistra actividade ata 1575, case un século despois que no resto de España xa que topó co rexeito do pobo galego. Entre os séculos XVII e XVIII aumenta o proceso contra judaizantes, que forman o apartado máis amplío dos casos inquisitoriais: represión de falsos conversos en Ourense, Tui, Ribadavia, Verín, Pontevedra, Baiona, Santiago e Ferrol, que mantiñan contactos con xudeus de Ámsterdam, Burdeos, A Rochella, Copenhague... Os períodos en que se encrúa a persecución son de 1638 a 1684. Tamén existiron estatutos de limpeza en Galicia (polo cal solamente os cristiáns vellos poden acceder á alta xerarquía católica), pero só en Santiago de Compostela (1661) polo gran número de conversos que pretendían acceder a cargos eclesiásticos.
AS SINAGOGAS GALEGAS
En Galicia coñecemos a existencia de sinagogas en Allariz, Labres, Ourense, Ribadavia, Sobrado, e A Coruña. Mentres que noutras xuderías españolas, as sinagogas foron reconvertidas en igrexas católicas, en Galicia tódolos templos xudeus foron desmantelados trala expulsión de 1492. A distribución xeográfica destas pequenas xuderías coincidise coas dúas rutas comerciais que enlazaban Galicia con Castela. A ruta Norte (Astorga-Ferrol e as ramificaciones) poñía en contacto as xuderías de Astorga, Sobrado, Santiago, A Coruña, Mondoñedo, Viveiro e Ribadeo; e a ruta Sur (Astorga-Vigo con derivacións) unía as de Allariz, Ourense, Monforte, Celanova, Ribadavia, Vigo, Tui, A Garda, e Pontevedra. Ademais acostumábanse asentar onde lles ofrecían inmunidade, como é o caso das xuderías existentes ó amparo dos grandes mosteiros, como Caamanzo, Celanova ou Sobrado que ademais de aproveita-lo movemento comercial que estas grandes fundacións monásticas desenvolvían, as xuderías estaban baixo o protectorado eclesiástico. Especial importancia alcanzaron os xudeus no campo monetario e na mercaduría de viños e panos das rutas xacobeas e como prestamistas nas vilas marítimas galegas con tráfico cara os países atlánticos e mediterráneos. A actual situación comercial galega fraguouse nesta época de mans dos semitas, xa que foron os xudeus quenes desenvolveron a importante flota pesqueira das vilas galegas, especialmente na Coruña, e os que iniciaron a comercialización do viño galego por excelencia, o Ribeiro, máis alá das nosas fronteiras. (Se ben xa era apreciado polos romanos) Habemos de destacar que o gran triunfo do viño de Oporto é, en gran medida, grazas ós xudeus conversos e ós sefardíes que abandonaron Galicia trala expulsión ordenada polos Reis Católicos, posto que a maioría das adegas deste viño portugués son de orixe xudeu. Outras profesións nas que destacaron foron a abogacía e, fundamentalmente, a medicina, na que sobresaíron notablemente. Ó longo a historia déronse procesos inquisidores contra médicos xudaizantes, pero a maioría conseguiron se salvar grazas ó apoio popular que lles proporcionaba a súa gran prestixio.
GALEGOS e XUDEOS

O clero galego, tolerou en parte a presenza semita en gran medida polos beneficios que a súa presenza reportaba, xa que proporcionaban un notable servizo á xerarquía eclesiástica, tanto polas súas contribucións económicas como por funcións de recadadores. Os relixiosos en liñas xerais, tratounos con certa "benevolencia", como constatamos no caso de Mondoñedo onde residía a colonia xudea baixo o protectorado do bispo, da mesma forma que en moitos outros lugares, nos que selle permitía a fabricación e venda de obxectos eclesiásticos. De aí que atopamos un bo número de xudeus traballando como plateiros, xoieiros, azabacheiros e todo tipo de ofícios relacionados coas pedras preciosas e os metais nobres, onde alcanzaron notable fama, como en Santiago de Compostela onde eran responsables da confección de numerosos obxectos litúrxicos, relicarios, cálices, xoias...En liñas xerais, a história dos sefardíes galegos foi unha das máis apacibles de todo o país, e de toda a Europa medieval. Non obstante, se debe dicir con toda seriedade e rigor que "Nunca existiu a tolerancia cero". Aínda hoxe frases ignominiosas perduran no vocabulario popular galego, algunhas de gran arraigo, como "fíxome unha xudiada", "es coma un xudeo", "es moín rabudo", -esta derradeira posiblemente derivada de "Rabino"-, figuran entre as máis comúns pero non por iso acertadas. Dende aquí unha chamada de atención a conciencia individual para desarraigarlas do vocabulario xenófobo.
¿EXEMPLO DA TOLERANCIA?

Amador dos Ríos di do reino medieval de Galicia: "Onde rara vez foron os xudeus vítimas das iras populares". Aínda que tamén é certo que foron moi escasas las ula de violencia antisemita en León e Navarra. Habemos de puntualizar que esta situación de "convivencia" ou "tolerancia" en Galicia non hai que interpretala como unha relación de igual a igual, en harmonía e tranquilidade, senón máis ben unha aceptación imposta. A promulgación de leis antixudeas, normas e de máis "estipendios forzosos" se perpetraban con total impunidade pola dominante e caciquil sociedade católica. E para facer máis honra á verdade, solamente un ten que le-los procesos inquisitoriales e públicos que se levaron a cabo en vilas galegas de gran arraigo xudeu, como foi o caso de Ribadavia, e que o insigne procurador e Licenciado Sr.Meruéndano leume persoalmente dos Arquivos que aínda conserva na Vila. Un claro exemplo de "tolerancia encuberta" atopámolo e Allariz onde xudeus e cristiáns acordan, voluntariamente, vivir separados para evitar problemas, e que os xudeus non saian a rúa cando hai procesións cristiás e viceversa. Un ou dous casos (caso este de Allaríz) en que a tolerancia víuse reflectida para co noso pobo, non é razón suficiente para dar opacidad á situación de marxinalidade (getos) que gran totalidade das familias víronse obrigadas a soportar día tras día, e sobre todo os nenos xudeus. Sinceramente, creo que aínda que ollémo-lo positivo, non debemos vela-la realidade, ou querer dar xabón ás institucións públicas daquela época, sobre todo á xerarquía eclesiástica católica que tanto ha envilecido ahistória do noso pobo e o conxunto da sociedade española. Os lexisladores de Castela e León foron conscientes das diferenzas rexionais entre o aberto antisemitismo do sur e "a tolerancia" cara os xudeus no noroeste, e é por elo que no ordenamento de Alcalá de 1348, ó limita-las compras dos xudeus, a fin de que non incrementen sen control o seu patrimonio mostra unha maior permisividade ó norte do Douro, que ó sur, dise: "De Douro allende fasta en quantia de treynta mil maravedies. Cada un desque casa por sy; et de Douro aquende por tódalas comarcas fasta queantia veynte mil maravedies. Cada un como dito é"En vésperas da expulsión, entre 1474 e 1491, sabemos, polos impostos reais que pagaban as xuderías, en que cidades galegas existían nese momento comunidades hebreas significativas. A cantidade de maravedíes recadados indícanos que os xudeus galegos eran nun número moi inferior ós das alxamas castelás. Esta debilidade numérica favorecía por unha banda a integración, ó se sentir menos ameazada a hexemónica e caciquil sociedade católica, aínda que as accións antisemitas non se moven só polo tamaño do inimigo (non se produciu ningún altercado en Burgos durante os linchamentos de 1391 a pesar de se-la segunda alxama máis grande de Castela despois de Toledo) A ira popular contra os xudeus galegos dependía moito de factores como os predicadores exaltados da Igrexa, as falsas acusacións, tensións sociais, políticas e económicas.
XUDERÍA DA CORUÑA

Tradicionalmente, se data a chegada dos xudeus a A Coruña no século XIII, data da fundación da cidade. Sen embargo, as lápidas hebreas atopadas nas aforas da primitiva cidade, datadas no século X, fannos pensar que o continxente de xudeus que se instalou en A Coruña no momento da fundación chegou atraído pola prosperidade doutro asentamento semita anterior, co que existe a posibilidade, bastante probable, de que a presenza feixón na cidade herculina sexa anterior ó da fundación desta. Sen embargo, facendo honra verdade, a excepción das lápidas, os primeiros datos documentais que se conservan de xudeus en A Coruña son do ano I C non voltando a existir documentación sobre a xudería coruñesa ata o ano 1375. A xudería coruñesa foi medrando rapidamente ó longo dos séculos XIII, XlV, e XV, chegando a ser unha das máis prósperas e ricas, e a de maior actividade intelectual, de todo o norte de España. Algúns historiadores opinan que o despegue da alxama foi motivado pola chegada de dous grandes continxentes de xudeus: Os xudeus ingleses expulsados en 1290 por Enrique I e os xudeus franceses expulsados do seu país por Felipe IV en 1306. Grazas á contía dos tributos que pagaban os xudeus podemos asegurar que a alxama de A Coruña era a segunda máis grande de Galicia. A actividade principal dos semitas coruñesas eran a recadación de tributos, o préstamo e os ofícios como xastres, xoieiros teceláns... pero sobre todo foi o porto da cidade o que fixo prosperar á comunidade hebrea, grazas ó importar movemento mercantil que este mantiña con África, Europa e o Mediterráneo. Sábese que no ano 1384 o xudeu David era un dos maiores exportadores da cidade e que posuía unha "nave e grande e bem fornecida" que exportaba pescado ó Mediterráneo. Chegado o momento da expulsión, a comunidade hebrea coruñesa que non abrazou o catolicismo, así como xudeus vidos doutros lugares de Galicia e Castela, utilizaron o porto de Coruña para se dirixir a África, como se demostra a denuncia presentada en 1493 contra o plateiro coruñés Isaac por abandonar o país rumbo a África con dous millóns de maravedíes en moedas e perlas. En A Coruña coñécese a existencia de dúas xuderías, unha dentro da cidade e outra extramuros, pero o que non se pode determinar con exactitude é se ambas coexistieron no mesmo espazo tempo.
rúa da Sinagoga A primeira, dentro da cidade, estaba situada na actual rúa Sinagoga -da Cidade Vella- , e abarcaba as rúas Zapatería, Cortaduría, e Ferrerías. A sinagoga, segundo a tradición popular, estaba á altura do número catro da rúa que leva o seu nome. A mesma tradición narra a lenda de que existía un pasadizo que conectaba a sinagoga coa igrexa de Santa Maria (a escasos metros) por onde os xudeus ían roubar hostias para os seus supostos ritos [acusacións antisemitas sen fundamento]. A segunda xudería atopábase no antigo barrio de Santa Lucía, (coñecido na actualidade como a Falperra) e denominado no seu día como A Rabiada, hoxe inexistente. Bastante vindeiro a este segundo emprazamento atopábase o fosser (cemiterio xudeu), a zona coñecida na actualidade como A Palloza, fronte a un illote chamado Pena dous Xudeus, desaparecido ó amplia-lo porto pesqueiro. En dita ampliación, no ano 1869, atopáronse os restos do cemiterio, destacando tres lápidas, en bo estado de conservación, con inscricións en hebreo que hoxe se expoñen no Museo Arqueolóxico Nacional e que sen dúbida algunha deberían poder estar no de A Coruña como parte a historia desta cidade. Existe a teoría de que na cidade herculina existiu unha terceira xudería de menor tamaño na rúa "Rúa Nova" posto que noutras localidades galegas a rúa "Rúa Nova" estaba dentro da xudería local. Sen embargo, na actualidade só se pode afirmar con seguridade a existencia das dúas alxamas mencionadas.
Biblia Kennikott
Non podemos falar dos xudeus en A Coruña sen falar da Biblia Kennicott. Esta Biblia foi realizada na cidade no ano 1476 e está considerada como un dos máis suntuosos manuscritos hebreos iluminadosque existen e unha obra mestra do arte sefardí medieval. A realización en A Coruña da Biblia Kennícott propón un gran problema histórico. Por un lado, algúns historiadores afirman que esta obra foi realizada por unha escola de Iluminados hebreos que era das máis prestixiosas do continente e que estaba en contacto con outras escolas europeas, sendo creación destes iluminados xudeus as versións galegas das obras: "grande et xeral Estoria" de Alfonso X o Sabio e da "Crónica Troyana".Outros estudosos afirman que nunca existiu a citada escola e que a Biblia, xunto co tratado gramatical de David Kimchi foi copiada polo escriba Moses Ibn Zabara en 1476, por encargo de Isaac, fillo de Don Salomón dei Braga, na Coruña, cidade do noroeste de España. Por ser el quen realizaba o encargo, indubidablemente coñecía e desexaba posuí-la Biblia de Cervera do 1300, que estaba na Coruña no século XV. Ó non poder se facer con ela, encargou outra Biblia escrita e enfeitada de idéntica maneira. O resultado foi a Biblia Kennicott. A verdade sobre a Escola de Iluminados da Coruña é un tema sobre o que se sabe moi pouco e aínda hai moito por descubrir.A idea desa escola de traductores non é nada descabelada posto que en cidades portuarias importantes da nosa xeografía as condicións para a comercialización eran das máis idóneas e se a comunidade sefardita era importante aínda máis. Non esquezámo-la fama que tiñan, en todo o mundo, os copistas de manuscritos miniados e nos xudeus existían escolas familiares dedicadas a tal oficio artesanal dende séculos.A famosa Biblia Kennicott, fíxose nunha reprodución facsímil integra, e pódese gozar por fin da lectura do texto dunha Biblia completamente vocalizada e con masoras ou anotacións gramaticaiis, escrita a man en bela e clara caligrafía sefardí da idade media, profusamente enfeitada e montada nunha réplica da súa encadernación de caixa orixinal. Producido case en vinte anos antes da expulsión final dos xudeus de España en 1492, nunha época na que xa estaban sendo perseguidos pola inquisición española, este manuscrito demostra a gran importancia que as comunidades xudías conceden á perpetuidad do seu pasado, realizando a investimento para a produción dunha Biblia precisa e belamente enfeitada. Dende o principio, o manuscrito planificouse como unha obra exuberante. Das 922 páxinas de que se compón a Biblia, 238 están ilustradas con vivos cores, dourados e lámina de prata. A orixinalidade e o humor do artista, Joseph Ibn Hayyim. quedan ben patentes nas miniaturas. As figuras moi estilizadas, case modernas no seu rematado abstracto, son un deleite para a vista pola riqueza das súas cores e as súas variadas composicións. As letras zoomórficas e antropomórficas do colofón do artista constitúen unha proba evidente da súa rica imaxinación.Utilizando a Biblia de Cervera e mesturando esta inspiración coas modas contemporáneas, Ioseph Ibn Hayyim creou unha obra mestra única no seu propio estilo individual e distintivo. O Rei David sentado no seu trono, Xonás no momento de ser tragado por un gran peixe, ou Balaam, na súa calidade de astrólogo, consultando un astrolabio, son algunhas da moitas ilustraciones do texto da Biblia Kennicott. Incluso o tratado Sefer Mikhlol de David Kimchi, non foi copiado como texto austero, senón escrito entre arcadas de páxinas magnificamente decoradas, dende o principio ata o fin da BibliaA produción de todo o manuscrito, dende a preparación da follas de pergamiño ata a derradeira fase de encadernado, é mostra patente da íntima cooperación entre o escriba Moses Ibn Zabara, o ilustrador Joseph Ibn Hayyim e o realizador do encargo, Isaac dei Braga. O falecido Cecil Roth denominouno con toda xustiza 'Obra Mestra do Arte Medieval Hispano xudaico', e considerábao como 'un dos mellores manuscritos hebreos en existencia'.O Manuscrito Kennicott nº 1, como se lle coñece actualmente, deriva o seu nome de Benjamin Kennicott, hebraísta cristián inglés que se educou e traballou durante a maior parte da súa vida (1718-1783) en Oxford. Foi párroco de Christ Church de Oxford, e continuou a tradición inglesa de estuda-la Biblia Hebrea. A súa obra pioneira é a que comparaba as variantes de texto de centos de manuscritos hebreos de todo o mundo, foi publicada no seu Disertatio Generalis. Durante a realización da sua laboura, adquiriu iste manuscrito para a Biblioteca Radcliffe en 1771, dende alí pasou logo á Biblioteca Bodleian da Universidade de Oxford en 1872, onde se conserva na actualidade.
BETANZOS

Ista xudería pertencía ó grupo fiscal de A Coruña, xunto con Pontedeume e Ribadeo (é dicir, tributaban ó rei as catro vilas xuntas), e estaba situada no barrio denominado Cruz Verde (en referencia ó escudo da Inquisición Católica) e abarcaba as rúas Cruz Verde, Rúa dous Xudeos, e o ruela que une a rúa Cruz Verde coa Nacional VIN. (antes camiño de Castela) O máis característico deste pequeno grupo de rúas é a súa intención de pasar desapercibido para o resto da poboación como o demostra o ruela da rúa Cruz Verde que dende o exterior aparenta ser unha casa posto que se entra pola porta dunha vivenda e sen embargo o interior é un pequeno pasadizo con varias casas dentro.
Ruela da cruz verde Os xudeus vivían nos arrabaldes da vila se trasladando á rúas da zona alta, rúas Cortaduría, Ferreiros, Pescadería, onde tiñan os seus postos de traballo e negocios. Aínda se sabe moi pouco dos xudeus asentados en Betanzos aínda que o seu número debía de ser considerable se temos en conta que a Inquisición instalouse temporalmente, para realiza-los seus ofícios ós xudeus conversos, no número nove da rúa da Preto, construción pertencente a un nobre local.
SANTIAGO DE COMPOSTELA

Non se sabe a ciencia certa cando se instalaron os xudeus en Santiago de Compostela; máis a cidade compostelana era o termo duns ans a vía de comunicación máis importantes da Idade Medía; A Ruta Xacobea. Este camiño supuxo un movemento continúo de peregrinos e comerciantes dos máis diversos países, de tódalas clases sociais, estilos de vida... Pero para que todo isto funcionase correctamente foi necesaria a existencia dunha importante estrutura, tanto comercial como loxística, en todo o camiño e en Santiago de Compostela. Esta situación, especialmente frutífero a, motivou a aparición da xudería compostelana. Os xudeus que se instalaron en Santiago de Compostela fixérono buscando dúas cousas. A primeira: O comercio, o continúo continxente de peregrinos facía necesaria a presenza de prestamistas, cambiadores, mercaderes... e a segunda; a Igrexa. Os altos membros da xerarquía eclesiástica requirían xoias, cálices, sagrarios... polo que os xoieiros, plateiros, e fabricantes xudeus instaláronse en Compostela coñecedores das grandes necesidades do clero. Sen embargo, existe, ó menos en teoría, unha terceira e moi importante razón que xustificaría a presenza de xudeus en Santiago de Compostela; a construción da Catedral.A catedral compostelana está chea de referencias ó pobo e relixión xudea. Se analizámo-lo Pórtico da gloria, obra cumio do románico, podémonos atopar que baixo o tímpano, no extremo esquerdo, está representado o pobo xudeu, mentres que no extremo dereito atópanse os xentís. No arco da esquerda podemos ve-las figuras de Abraham, Isaías, Jacob, Xudá e no arco da dereita vémo-las representacións de Moisés e os que se supón que son Aarón, Samuel e David.
Na porta das Platerías volvemos a atopar novamente a Isaías (arrodeando a Xesuscristo) a Moisés e Aarón, así como o sepulcro de Abraham. Pero sobre todo destaca, polo seu valor artístico, a figura do rei David, sendo esta unha das obras mestras do arte escultórico medieval. Na Idade Media as ornamentacións dunha catedral non se facían solamente por cuestións estéticas senón que respondían un complexo linguaxe de símbolos. Cada elemento tenta significar algo dentro do conxunto da catedral. Esta concepción simbólica estaba en ocasións vinculada ós principios da Kábala (máis adiante comprobarémo-la importancia da Kábala dentro da xudería santiaguesa) Habemos de ter presente que a Biblia era un libro que na Idade Media estaba reservado a iniciados e practicamente vetado para o pobo, e que a presenza dun gran número de personaxes e pasaxes bíblicos só é xustificado pola presenza de artistas e canteiros que coñecían as Sagradas Escrituras. Asemella máis que xustificada a participación de artesáns hebreos na construción da catedral de Santiago de Compostela durante o século XII. Sen embargo existe unha cuestión que nos fai modifica-la nosa teoría; A relixión feixón prohíbe expresamente as imaxes, co que a única posibilidade para realiza-la ornamentación do templo é que os construtores fosen xudeus conversos ou estivesen asesorados por hebreos pero non executado por eles, o cal explicaría o profundo coñecemento dos principios cabalísticos e da Biblia.
Algúns historiadores chegan máis alá e propón a posibilidade de que o Mestre Mateo fose de orixe hebreo. En canto á situación da xudería de Santiago de Compostela, esta achábase detrás da catedral. Entrando pola rúa Azabachería, onde numerosos comerciantes semitas tiñan os seus postos, atopámonos coa praza Cervantes. Dende esta praza saen as rúas que formaban a xudería compostelana, as rúas Algalia de Arriba e Algalia de Abaixo, a rúa Truques que une ambas rúas, e polo outro lado da praza, as rúas Xerusalén e Troia.
AlgaliaO nome de Xerusalén resulta claramente identificable co pobo xudeu pero segundo algúns expertos o nome de "Troia" non provén da cidade de Asía Menor inmortalizada por Homero, senón que a denominación orixinal da rúa era "Torá". (o Pentateuco). Pero onde non existe ningún lugar a dúbidas é na raíz do nome "Algalia" que provén da arabización da palabra hebrea "Kabala" (en árabe Alcabala) o que nos reforza a teoría mencionada anteriormente; existían xudeus estudosos a caiba en Santiago e que estes aplicaron os seus coñecementos na construción da catedral compostelana.Paradójxcamente á importancia da catedral e as grandes posibilidades de mercado que ofrecía a cidade, a xudería de Santiago de Compostela foi máis ben pequena e con pouco peso dentro da comunidade hebrea de Galicia.
MONDOÑEDO

A capital dunha das sete provincias do antigo reino de Galicia, Mondoñedo (entón coñecida como Vilamaior) contou con comunidade feixón ó abeiro do gran mosteiro de Villanueva de Lorenzo, que equiparó en desenvolvemento ós mosteiros de Sobrado e Meira, e igual que estes acolleu baixo a súa protección ós habitantes da xudería polo seu labor como administradores e recadadores de impostos. Neste caso o protectorado da comunidade hebrea viña directamente do bispo de Mondoñedo
Xudería da Ruela dá LeñaOutro dos motivos para a presenza hebrea en Mondoñedo podémolo atopar na bonanza económica da cidade a partir do século XII, a súa situación xeográfica cunha gran riqueza agrícola e gandeira, ademais de estar na ruta que unía Galicia con Asturias. Mondoñedo contou con dúas xuderías separados por escasos metros, aínda que non se pode determinar se ambas coexistieron no mesmo período. A primeira delas na rúa Ruela dá Leña, situada moi próxima ó seminario e que contaba cunha única entrada, polo que fai que a rúa sexa un círculo estreito de casas agrupadas co fin de aproveita-lo calor das vivendas. A segunda xudería estaba na ruela situado detrás de a Fonte Vella ó cal se accede por unhas angostas escaleiras.
MONFORTE

En Monforte de Lemos a poboación feixón era tan importante que denominaban xudeus a tódolos habitantes da vila. O pasado hebreo da cidade está intimamente ligado a historia de Monforte.
Rúa Falangueira de Monforte de Lemos Ó igual que noutros moitos sitios, a poboación semítica instalouse ó amparo dun mosteiro, neste caso o de San Vicente do Piñeiro, aloxando a súa xudería na ladeira que sobe cara o monte do castelo e o mosteiro. Novamente se ve a relación "xudeus - señores feudales - mosteiro". Sen embargo a poboación feixón de Monforte non habitaba nunha zona delimitada e pechada como na maioría dos lugares senón que vivía nos que os estudosos denominan zonas de "ámbito xudeu", é dicir, onde a poboación era maioritariamente hebrea, pero non segregada. En calquera caso, esta zona era a actual rúa Abelardo Baanante, coñecida como A Calexa, Travesía do cárcere Vello, Falangueira, e praza dás Pescaderías. Sospéitase que a sinagoga da xudería estaba na rúa Falangueira.Non se sabe a ciencia certa en que momento instaláronse os xudeus en Monforte de Lemos e só hai constancia documental da súa presenza a partir do século XV, aínda que é bastante sentado pensar que xa había hebreos na vila nos séculos anteriores. Foi a partir dos acontecementos de 1391 cando aumentou notablemente a presenza de semitas en Monforte, chegando ó extremo de que a mediados do século XV os xudeus monfortinos comezaban a se asentar outras vilas como Labres e Betanzos.
Casa Gaibor

No recinto da xudería achouse unha lápida sepulcral hebrea dedicada a Xoán Gaibor e ó seu fillo Jorge que, segundo a documentación existente, bautizouse para evita-la expulsión de 1492. Existen varias tradicións e lendas populares, aínda lembradas, sobre os xudeus de Monforte como son a do "Cristo Los azoute" e o "Cristo da Coada" onde se narran os suposto sacrilegios e vexacións que realizaban os xudeus coa imaxinería cristiá, o milagre posterior do crucifixo, e o conseguinte castigo para o hebreo. Na maioría dos casos, estas lendas proveñen da difamación da Inquisición, co fin de xustifica-las condenas dos conversos. Tamén cabe destaca-la historia do apelido "De Lemos" xa que é sorprendente o número de familias sefardíes con ese apelido que dende o século XVI estendéronse por toda Europa e América. Evidentemente, non se pode afirmar que tódolos sefardíes con apelido "De Lemos" ou "Lemos" sexan oriundos de Monforte, xa que moitos xudeus adoptaban ese nome para busca-la protección dos Condes de Lemos.
OURENSE
A xudería ourensá a pesar de ser unha comunidade importante dentro do grupo de xudeus galegos, era máis ben pequena. De feito, non se pode falar propiamente dunha xudería, a pesar de ter sinagoga e rabino maior. Estaba situada na "Rúa Nova" (a actual rúa Lambas Carvajal) pero debido ó reducido número de membros, sempre conviviron con católicos na mesma rúa, pola sinxela razón de que os hebreos non ocupaban toda a rúa. Incluso algúns investigadores sosteñen que no momento de esplendor a poboación de xudeus na rúa Rúa Nova non superaba o quince por cento dos veciños, mentres outros afirman que superaban o cincuenta por cento do vecindario. En calquera caso, polos datos que se dispón, todos do século XV e bastante numerosos, se sabe que a xudería de Ourense gozaba dunha desafogada economía, onde había varios cobradores de impostos e prestamistas, ó menos un xoieiro, un zapatero, un armero, varios médicos e un veterinario. O goberno municipal era consciente da importancia que tiña a xudería para a economía local, polos impostos que estes pagaban e polas riquezas que xeraban e tentaban por tódolos medios ó seu alcance que os semitas non abandonasen a cidade. Entre estas medidas atopábase o imposto que debía de pagar todo cidadán que abandonase a cidade; os católicos debían de aboar doce maravedíes mentres que os xudeus tiñan que pagar vinte e catro. (Non sabemos se para que os hebreos non se marchasen ou por simple antisemitismo) Algunhas familias hebreas vivían nas rúas colindantes á Rúa Nova, como son as rúas Zapateiros, Arcedianos, Praza do Campo (Actual Praza Maior) e Barreira. Sen embargo, en 1484 se fai público o decreto da Cortes de Toledo polo cal se obriga a tódolos xudeus a residir na rúa Rúa Nova e ordenando ós cristiáns que abandonen esa rúa. O goberno municipal non fixo demasiado caso a este edicto que foi necesario lo repeti máis duramente en 1487. Ó igual que acontecera noutros puntos de Galicia, a situación era tan distendida que en ocasións foi necesario o deter a algún hebreo por blasfemar durante as procesións cristiás. O incidente máis grave que se lembra contra os xudeus en Ourense, antes do edicto de expulsión foi o saqueo da Sinagoga en 1441, non obstante os documentos existentes culpan de elo a un grupo de franceses que naquel momento atopábanse aloxados nunha das casas da xudería (?).En canto á Sinagoga, sábese que estaba situada en Rúa Nova, que era bastante pequena, bastante lóxico tendo en conta a poboación da xudería, e que dispuña de horta e pozo. Sen embargo, non se pode determina-la súa emprazamento exacta. Para algúns ocupaba o solar onde agora se levanta a igrexa de Santa Eufemia, mentres que para outros é local xunto de enfronte, nun edificio que comunicaba a rúa Zapateiros con Rúa Nova.
ALLARIZ

Na vila de Allariz atopábase unha das xuderías máis importantes de Galicia, a cal foi próspera e frutífero a ata o século XV en parte polo seu excelente situación estratégica que cara da cidade "chave de Galicia". (segundo un privilexio de Sancho IV) Durante o século XII os xudeus e os cristiáns vivían protexidos polas murallas do castelo en rúas colindantes pero a tendencia dos hebreos ó illamento fixo que se organizasen en torno á figura do rabino, e centrando a súa residencia no barrio de San Pedro. (Actualmente, as rúas San Lázaro, Porta de Vilanova, O porte dá Barreira, e rúa Arroleiro) Durante é primeiro período non se pode falar propiamente de xudería xa que as dúas etnias estaban entremezcladas, aínda que a maioría dos hebreos concentrábanse nesta zona.
O día 20 de Maio de 1289 se produce un acontecemento decisivo, e que nos dá unha mostra da situación dos xudeus en Galicia; se sinatura o acordo polo cal os dous pobos, xudeus e católicos, deciden vivir separadamente. O sorprendente disto é que se sinatura entre iguais e equitativamente, acordando tolerancia mutua. Tamén se pacta o separa-las celebracións para que ningún xudeu poida estar presente durante as procesións católicas e que ningún católico poida interrompe-la liturxia xudea. Do mesmo modo, se acorda que ningún xudeu poida vivir cos católicos e que ningún destes fágao na xudería. Este feito que pode nos asemellar na actualidade irracional e racista, no século XIII é todo un logro da tolerancia posto que ambas partes recoñécense mutuamente, aceptando que cada un adore a un deus distinto, e sobre todo aceptando a relixión do outro. Ningunha das dous asemella ter unha postura opresora e o único que buscan é unha convivencia pacífica. Durante 105 anos anteriores a este acordo, era normal que os xudeus burlásense das procesións católicas, insultando ás imaxes de Cristo e a Virxe Maria. Pola súa parte, os católicos tentaban por tódolos medios interrompe-los servizos relixiosos hebreos e incordiarles durante o Sabbat (día no que os xudeus non poden facer ningún tipo de actividade física). Quizais se poida pensar que estes actos son un indicio dunha mala convivencia, sen embargo é todo o contrario. Os xudeus e católicos considerábanse a si mesmos como iguais, o cal fai lóxico que se enfrontasen como iguais en cuestións relixiosas. (a fin de contas son os únicos roces dos que se ten constancia) Os acontecementos acontecidos en Allariz, e noutros lugares de Galicia, supuxesen un linchamento sistemático de xudeus en calquera outra parte. Tras este acordo, algúns xudeus instaláronse no barrio de O Couto aínda que a maioría deles fixérono na zona de Subcastelo, xa fóra das murallas, nas proximidades da sinagoga e o cemiterio hebreo, que foran construídos o século anterior nuns terreos cedidos para tal fin polo goberno local. Este solar estaría na actual rúa Santo Estevo, pero tanto a sinagoga como o cemiterio serían desmantelados trala expulsión de 1492. A xudería de Allariz tivo a súa época de esplendor ata principios do século XV a partir do cal irá decayendo paulatinamente, especialmente a partir da segunda metade do século, trala prohibición dos xudeus de exercer cargos públicos e actividades profesionais, o que supuxo o final da xudería de Allariz. Chegado o momento de ter que abandona-lo país en 1492, foron moi poucos os xudeus que preferiron por se ir a outros países, optando maioritariamente pola conversión ó catolicismo.
RIBADAVIA
Posto de artesanía cesteira xudea frente a Sinagoga En Ribadavia atópase a xudería máis importante de Galicia; na actualidade, está declarada monumento nacional e incluída dentro da rede de xuderías de España. ("Caminos de Sefarad") o cal nos dá unha idea da importancia desta alxama. Segundo a tradición os primeiros hebreos que se instalaron en Ribadavia fixérono no século Xl, cando o Rei Don García escolleu á vila como capital de Reino de Galicia no ano 1063, co fin de xestiona-los asuntos financeiros do Reino e aproveita-las posibilidades comerciais que ofrecía a nova vila pola súa condición de capital e o seu excelente situación xeográfica. As primeiras probas documentais da presenza de xudeus en Ribadavia datan de finais do século XIV, cando se describe a resistencia dos membros do pobo hebreo no asedio das tropas inglesas do Duque de Lancaster que finalmente tomaron e saquearon a vila.
Non se pode determina-lo número de xudeus que pereceron no asedio británico, pero estímase que uns mil cincocentos. Esta cifra fainos sospeitar que era posible que houbese semitas aloxados en Ribadavia e procedentes doutras vilas xa tomadas polos ingleses, como Tui, Baiona, etc. A tradición xudea da cidade é tan grande que algúns autores, como Méndez Silva, aseguran que o nome do río Avia provén do hebreo e cuxo significado é "Vontade do Señor", en contra da teoría, máis aceptada, que afirma que o nome do río Avia é de orixe celta. U
n factor decisivo para o desenvolvemento da alxama de Ribadavía, xunto co de ser entrada de Galicia, foi a súa riqueza vinícola. Xa no século IX o viño Ribeiro era moi apreciado polos nobres e eran abundantes as adegas deste viño, sen embargo foi a partir do século XII cando comezou o desenvolvemento do viñedo. Os xudeus atoparon no comercio vitícola a máis importante fonte de ingresos da xudería, exportando o viño a todo a Península Ibérica. Este lucrativo comercio axudou a que a alxama desenrolásese e prosperase ata se converter na maior e máis importante alxama de Galicia e de todo o noroeste español. Segundo algúns historiadóres a poboación hebrea de Ríbadavia no século XV chegou a representar ó sesenta por cento dos veciños da vila.Columnata xudea da Sinagoga o Kehilá
Evidentemente, o edicto de expulsión supuxo un duro golpe para a vida cultural e económica de Ribadavia, aínda que a maioría dos semitas optaron, como no resto de Galicia, pola conversión ó catolicismo, pero baixo a protección do bautismo gran parte deles seguiron realizando as cerimonias da relixión dos seús antepasados. Praza do Concello engalanada de escudos medievais e xudeus como o que se pode ver cunha menorá dourada sobre fonde negro
O número de xudaizantes era moi numeroso posto que a poboación aceptábaos e o tribunal da Inquisición do que dependía Galicia estaba en Valladolide. Trala expulsión dos xudeus de Portugal, moitos semitas regresaron a Galicia sabedores da boa situación. A cantidade de xudaizantes en Ribadavia chegou de escándalo. Tentouse ó longo do século XVI instala-la Inquisición Española en Santiago, e despois de diversos fracasos, asíntase o tribunal da Inquisición en 1574, case un século despois que no resto de España. Mentres tanto, o progreso económico de Ribadavia nos séculos XVI e XVII permiten ós criptoxudeos manter contactos con xuderías e sinagogas europeas, especialmente a de Venecia e Ámsterdam. Como era de agardar, aparece un comisario do Tribunal en Ribadavia, co que a convivencia vénse abaixo ó realizase os primeiros "Autos de fe" e as primeiras detencións. Da tranquilidade inicial pásase a unha auténtica cacería, denuncias, e acusacións que esnaquizaron a harmonía dunha Vila próspera e apacible. Escudo nobiliario durante a "Festa dá Istoria" baixo este colgan unha docena de Kipas ou Yarmulkes judaicos. ¿Acaso nos deixa ver algunha alegoría pasada de ton?
A sinagoga, segundo os últimos datos achados era de boas dimensións, (e que demostra a importancia da colonia de Ribadavia) foi erigida entre os séculos XII e XIII ocupando a fachada oeste da actual praza da Magdalena. O edificio mantivo a súa estrutura orixinal ata principios do século XX. Na actualidade, as columnas exteriores pertencen ó edificio orixinal, e nunha das dependencias contiguas existe un pasadizo subterráneo que se supón foi a saída de emerxencia do templo xudeu e que desemboca no río Avia e tamén unha piscina ritual.Baixo estos pórticos a anterga Sinagoga
Pódese atopar a casa coñecida popularmente como a casa da Inquisición na esquina da rúa San Martiño e Salgado Moscoso. Neste Edificio construído no século XVI destacan os escudos das familias ligadas ó Santo Oficio.En canto á situación da xudería, esta atopábase situada entre A porta Nova da muralla (que daba acceso á xudería) e a praza da Magdalena. En extensión, representa case a metade do barrio antigo. Destaca dentro do barrio hebreo as pequenas ruadas, con numerosas escalinatas, a abundancia de casas con adegas para o viño (ou ben para talleres artesanais) e as porta Tambiéns lousadas a modo de plataforma para evitar que entrase o auga e a humidade nos locais e vivendas.Existe na actual
Existe unha representación da vida medieval na Vila de marcado interese histórico (FESTA DA ISTORIA) onde pódense atopar moitos enseres da vida cotidian dos xudeos e do que da boa conta na gastronomía da Vila en especial das reposteiras que fan uns doces de extraordinaria feitura xudea, coma da boa conta a dona Herminia que pomemos atopar nesta foto traballando na súa Tahona.
TUI
Moi pouco se sabe da comunidade hebrea de Tui, e aínda que se presupone que era bastante importante, tamén outórgaselle unha gran mobilidade pola proximidade xeográfica con outras cidades e portos importantes como Vigo, Baiona e Salvaterra, onde igualmente existían colonias xudeas asentadas e prósperas. O que se pode afirmar é que trala expulsión dos xudeus de Portugal, os cales maioritariamente eran sefardíes españois que se aloxaron en Portugal trala expulsión dos Reis Católicos, Tui comezou a recibir grandes cantidades de xudeus católicos novos. Co paso dos anos, case todos se converteron o catolicismo, e gran parte optou por ingresar na igrexa, chegando a existir un gran número de conversos no clero tuidense que pouco a pouco ía subindo na xerarquía eclesiástica. A sé episcopal de Tui solicitou establece-lo Estatuto de limpeza de sangue en 1609 para frear esta ascensión dos católicos novos. Repetiron a solicitude en 1616, e en ambos casos a Cámara de Castela lles denegó a implantación. O barrio xudeu, sen podelo afirmar tallantemente, é máis ben seguindo o esquema doutras cidades, suponse que achábase ó amparo da Catedral-Fortaleza, baixo protección do bispado, abarcando as rúas Fornos, Entrefornos (actual rúa do pracer), Ruela dá Soidade, Rúa do Ouro e Ruela do Ouro. De mesmo modo, tamén é probable que os negocios hebreos máis prósperos de Tui estivesen emprazados nos soportais da famosa rúa Corredoira.Na actualidade, e grazas ó crecente interese polo pasado hebreo de Galicia e de España, as vilas de Tui e Monforte tamén pasaron a formar porta da ruta das xuderías españolas, formando, xunto con Ribadavia, unha sub-ruta dentro do programa "Caminos de Sefarad". A cidade de Tui, sede episcopal, foi unha das sete provincias galegas. O seu papel a historia de Galicia foi determinante polo seu carácter de fronteira con Portugal.
PONTEVEDRA
Cemiterio xudeo da praza Lampán dos Xudeos Tense constancia da presenza hebrea na cidade de Pontevedra dende, ó menos, 1304 como figura no documentado de venda duns terreos ó prior de Santo Domingo de Pontevedra, no cal se fai mención da presenza dun guardián, ou custodio, da sinagoga da vila. Para que houbese unha sinagoga establecida en Pontevedra a comezos do século XIV, tiña que habitar un mínimo de dez familias, polo que é moi probable que a presenza de semitas na cidade remontásese a mediados do século XIIIA xudería de Pontevedra posuía Sinagoga e fossar (cemiterio xudeu) polo que é de supor que o seu tamaño e importancia debeu de ser considerable no seu momento de esplendor. Hai que ter presente que durante a Idade Medía, a cidade pontevedresa era un importante centro comercial. A emprazamento do barrio hebreo estaba entre o actual parador de turismo (casa do Barón) e a Igrexa de Santa María, abarcando as rúas Rúa Alta, Platerías Vellas, Amargura, e Tristán de Montenegro. Na praza de Santa María existe unha placa que lembranza que nese lugar estaba o antigo cemiterio xudeu. A esa zona da praza coñecesele como "Lampán dous Xudeos". ________________
O texto para as Xuderías de Galicia está baseado no libro "As Xuderías Galegas" editado pola Deputación da Coruña. 2002

Presenza xudía en Tui, mitos e realidades

Rafael Sánchez Bargiela

A feliz iniciativa tudense de sumarse ás celebracións que, por toda Europa, se realizan nesta fin de semana para chamar a atención sobre o importante papel que a cultura xudía tivo no desenvolvemento da cultura europea posibilitará que os tudenses poidan achegarse mediante visitas guiadas a diversas testemuñas materiais que evidencian a herdanza das xentes xudías na nosa cidade.

Conta Tui con duas testemuñas, case únicas, que ilustran a presenza e influencia das xentes xudías na nosa cidade. Por unha banda, a inscrición no Claustro da Catedral dun candelabro de sete brazos, unha menorá, situada fronte a entrada á Sala Capitular románica. O historiador Carlos Barros, sinala que “a gravación desta menorá non se pode confundir cunha marca de canteiro, como ás veces a estrela de cinco puntas; polo seu tamaño e significación non cadra cunha función técnico-constructiva, pois representa de xeito sen dúbida consciente o símbolo máis antigo do xudaísmo: o candelabro de sete brazos como imaxe identificativa do pobo de Israel”, que rememora a arbore con lapas que viu Moisés no Monte Sinai como presenza de Deus, e o seu uso estaba xa no Tabernáculo do deserto e logo no Templo de Xerusulen. Ainda na actualidade é o símbolo do Estado de Israel. O curioso é que ninguén foi quen de borrar este símbolo nin nos tempos da Inquisición, cando foi establecido o estatuto de limpeza de sangue para o acceso ao Cabido tudense, primeiro caso documentado en España.

A outra testemuña, é a coleccón de “Sambenitos” que custodia o Museo Diocesano tudense. O nome que deriva o hábito penitencial ou “saco bendito” dos primeiros tempos do cristianismo, otorgouse na Idade Media ás vestimentas que eran obrigados a portar os condenado pola Inquisición. En tempos de Felipe II regulouse que no caso de condenado fuxidos foran colocadas nas paredes da igrexas unha teas cos nomes e cargos dos condenados para escarnio público. As pezas de Tui corresponden á diversos membros da familia Coronel condenados no século XVII. Estes sambenitos son unha peza de excepcional importancia pois non coñecemos outras similares en toda España ou Europa. A lectura da obra de Jesús Casás Otero “Los sambenitos del Museo Diocesano de Tui” é recomendable para quen quera achegarse ao proceso que desemboco una colocación destas teas nas paredes da Catedral tudense (ás veces semilla unha trama novelesca).

Os traballos de Ernesto Iglesias Almeida e de Suso Vila teñen amosado como a presenza xudía en Tui foi una constante ao longo da Idade Media e mesmo nos primeiros tempos da Idade Moderna. Pero circulan entre os tudenses máis de un erro sobre esta presenza das xentes de Separad en Tui.

En primeiro lugar, o que podemos afirmar é a inexistencia dun barrio xudeu ou xudería na nosa cidade, como moitas veces temos escoitado afirmar. Os xudeus tudenses vivían misturados cos cristiáns, sen problemas graves de convivencia, dedicados básicamente ao comercio, a artesania (prateiros), etc. O que está documentada en Tui, compartida con Baiona, é a existencia da alxama ou agrupación de carácter fiscal e económico que reunía aos xudeus tudenses. Con todo serían, como moito, unha ducía de familias xudías as que residirían en Tui, pois en Galicia os xudeus non superarían as mil personas.

Outra falsidade moitas veces escoitada entre os tudenses é vencellar a presenza dos arcos conopiais en numerosas vivendas do noso conxunto histórico coa residencia dun xudeu naquela casa. Os arcos conopiais corresponden a edificacións levantadas básicamente do século XVI, cando xa os xudeus tiñan sido expulsado do Reino de Castela.

Na Idade Media Tui contaba cunha comunidade xudía potente e asentada como testemuña a existencia da sinagoga, na zona da Oliveira, o cemiterio, na Sarabia, e a carniceria na zona da rua Triparia, actual Entreforros –non esquecamos que os xudeus soio poden comer alimentos kosher, elaborados segundo as prescipcións do Talmud, entre eles, a carne onde establecese un procedemento detallado para o sacrificio dos animais-. A presenza deste establecemento é un dato único en Galicia, pois non atopamos referencias similares en ningunha outra cidade ou vila galega.

Unha lectura dos traballos de Iglesias Almeida e Vila Botanos nos achegan á realidade da presenza xudía en Tui, patentizando a importante achega que as xentes xudías realizaron á historia tudense, ao seu desenvolvemento e progreso. A pacifica convivencia foi unha constante, mesmo para as nosas mentalidades nos sorprende como os prateiros xudeus realizaban cruces e cálices para o Cabido catedralicio amáis de prestarlle diñeiro cando teñian dificultades económicas o de liquidez.

Tras a expulsión dos xudeus de 1492 a situación estratéxica de Tui favoreceu a presenza en Tui dos chamados “cristianos novos”, ou xudeus que para non marchar convertíranse ao cristianismo, ainda que mantendo prácticas e/ou costumes propias da sua cultura. Foi, por exemplo, o caso de Antonio Sánchez, que chegado cos súa familia dende as terras de Aragón fuxindo das persecucións que ali houbo, estableceuse en Tui como médico do Cabido. Un dos seus fillo, Francisco Sánchez, nado en Tui en 1550 será logo un dos máis prestixiosos médicos e filósofos da súa época. Con poucos anos, acaso en torno a 1560, a familia tivo de fuxir de Tui pola presión antihebrea establecéndose na cidade francesa de Burdeos, onde incia a súa formación académica Francisco Sánchez, xunto co seu parente Michael de Montaigne. Os seus escritos, básicamente o “Quod nihil scitur”, fan de Francisco Sánchez o máis importante exemplo da aportación dos xudeus e os xudaizantes á historia de Tui. Francisco Sánchez é un dos tudenses máis sobranceiros de todos os tempos, resultando aínda paradóxico que en Tui non teñamos nin unha rúa nin unha estatua que faga xustiza a súa excepcional achega á filosofía universal. A obra de Sánchez, editada en 1581, é unha fonte de inspiración (para moitos sinxelamente una copia) para René Descartes e o seu “Discours de la methode”, anunciando o discurso filosófico que está na orixe do pensamento moderno, o problema é que Francisco Sánchez escribía en latín e René Descartes en romance, cando o latín xa non era comprendido e deixaba de ser usado na Universidade. Xudeus e xudaizantes pois unha referencia certamente ineludible na historia tudense.

Sobre xudeus tudenses

Suso Vila. Historiador

A importancia da comunidade xudea de Tui reflíctese nunha documentación bastante completa da convivencia, expulsión e conversión dos xudeos tudenses e duns restos materiais que se manifestan en diferentes puntos da cidade. Un dos aspectos, entre outros, que diferencian a comunidade hebrea tudense das do resto de Galicia é a existencia de carnicería propia, tal e como sinala Gloria de Antonio Rubio (Los judíos en Galicia 1044-1492, F. Barrié de la Maza, 2006). Outro aspecto moi importante, engadiríamos, sería o do xudeo Davi, aliofareiro, un prateiro que se especializa en perlas (aljófar), o único que se rexistra en Galicia e que acompaña aos que aparecen na documentación doutras xuderías castellanas (F. Cantera, "La judería de Burgos", Sefarad, XII, p. 75; Fidel Fita Colomé, "La judería de Segovia. Documentos inéditos", http://www.cervantesvirtual.com). Isto non é casual, nos fala do comercio tudense, da importancia da cidade como para que radicasen nela especialistas destas características que traballaban por suposto para un mercado rexional, non simplemente local. Son estos datos os que fan de Tui unha cidade medieval notable no noroeste da Península Ibérica. O cronista oficial da cidade, nun alarde de acientificidade, ignora a etimoloxía da palabra "aliofareiro" (Diccionario crítico etimológico de la lengua castellana de J. Corominas) e se burla dos filólogos nunha clara manifestación do abandono do razonamento científico e nunha aproximación máis que lamentable a conxeturas fantasiosas que tentan infravalorar a importancia de Tui e da súa historia tal e como xa ten feito anteriormente. As obsesións do cronista oficial da cidade o leva a entrar en contradiccións, a perderse en divagacións esotéricas froito da mala praxis que ten feito do seu cargo, facendo críticas destructivas que levan ao descrédito da institución e de si mesmo. Recurrir a argumentos infantiles, como expresión dunha pataleta parvularia, non aporta cousa algunha ao debate e o perde nunha marea de verbas sen sentido

.

Tafona da Herminia (Visita guiada)

Desde o 30/06/2011 ao 31/12/2011. de 10.00h a 13.00h e de 17.00h a 20.00h.

Trav. Porta Nova de Arriba, 2

Ribadavia

Gratuíto

Para máis información:
Herminia
Trav. Porta Nova de Arriba, 2
32400- Ribadavia
OURENSE
Tlf: 988 47 10 04
Descripción do evento

Neste forno, Herminia fai doces típicos hebreos según a receita tradicional: kijelejdemon (masitas de semente de mapoula), ma´amul ( dátiles e auga de rosas), mostachudos (doce elaborado con noces, azúcre e cravo)... algúns dos ingredientes chegan importados directamente desde Israel.

Tui xudeu

Moi pouco se sabe da comunidade hebrea de Tui, e aínda que se presupon que era bastante importante, tamén outórgaselle unha gran mobilidade pola proximidade xeográfica con outras cidades e portos importantes como Vigo, Baiona e Salvaterra, onde igualmente existían comunidades xudeas asentadas e prósperas. O que se pode afirmar é que tras a expulsión dos xudeus de Portugal, os cales maioritariamente eran sefardíes españois que se aloxaron en Portugal tras a expulsión dos Reis Católicos, Tui comezou a recibir grandes cantidades de xudeus católicos novos. Co paso dos anos, case todos converteronse ao catolicismo, e gran parte optou por ingresar na igrexa, chegando a existir un gran número de conversos no clero tudense que pouco a pouco ía subindo na xerarquía eclesiástica. A sé episcopal de Tui solicitou establecer o Estatuto de limpeza de sangue en 1609 para frear esta ascensión dos católicos novos. Repetiron a solicitude en 1616, e en ambos casos a Cámara de Castela denegoulles a implantación. O barrio xudeu atopábase ao amparo da Catedral-Fortaleza, baixo protección do bispado, abarcando as rúas Fornos, Entrefornos (actual rúa do pracer), Ruela da Soidade, Rúa do Ouro e Ruela do Ouro. De mesmo xeito, tamén é probable que os negocios hebreos máis prósperos de Tui estivesen emprazados nos soportais da famosa rúa Corredoira. Na actualidade, e grazas ao crecente interese polo pasado hebreo de Galicia, as vilas de Tui e Monforte tamén pasaron a formar porta da ruta das xuderías españolas, formando, xunto con Ribadavia, unha sub-ruta dentro do programa "Caminos de Sefarad". A cidade de Tui, sede episcopal, foi unha das sete provincias galegas. O seu papel a historia de Galicia foi determinante polo seu carácter de fronteira con Portugal.