Ribadavia pedirá a Israel a declaración de "Xustas entre Nacións" para as tres irmás

Tocado cunha kipá, Xulio Touza, xunto co concelleiro de Cultura, Anxo Collarte, e o director xeral de Turismo da Xunta, Rubén C. Lois

EFE - 07.09.2008

Lola, Xulia e Amparo Touza formaron parte dunha rede clandestina que axudou a xudeus na súa fuxida dos nazis cara a Portugal

O Centro de Estudos Medievais de Ribadavia pedirá ao Estado de Israel a declaración de "Xustas entre as Nacións" para as irmás Lola, Xulia e Amparo Touza integrantes dunha rede clandestina que axudou a xudeus na súa fuxida dos nazis cara a Portugal. O presidente do Centro de Estudos Medievais, Xosé Luís Chao confirmou hoxe a Efe que cumprirá ese trámite tal como pediu hoxe a familia das 3 mulleres, formada actualmente polos tres netos de Lola Touza, a súa nora e varios sobriños, que asistiron á homenaxe que contou coa presenza da secretaria xeral da Rede de Xudarías de España, Asumpció Hosta. O acto permitiu recordar a Lola, Amparo e Xulia -falecidas entre os anos 1966 e 1983-, a dous taxistas e a un toneleiro protestante que fixo de intérprete nos anos 40. Durante o acto descubriuse unha modesta placa na súa casa, que foi casino, e colocáronse flores antes os seus nichos no cemiterio local. O neto de Lola, Xulio Touza, falou en nome da familia para agradecer a homenaxe e explicar a ausencia do presidente da Asemblea Sefadí Universal, Isaac Saboni, co que falou hoxe mesmo e que desistiu de asistir por un atraso no seu voo. Transmitiu, en nome de Saboni, que no ano do Talmud de 5768 (segundo o calendario xudeu) a xesta calada e heroica" das tres irmás. Touza leu varios textos alusivos á situación dos xudeus baixo o dominio nazi e do papel que xogou o escritor e libreiro Antón Patiño Regueiro por recuperar a historia no seu libro "Memorias de ferro".

Segundo Touza, Patiño Regueiro coñeceu o labor das tres irmás pola familia dun xudeu ao que axudaron e logo decidiu toparse con elas e reflectir a súa historia nun libro publicado en 2005, tres meses antes da morte do autor. O neto de Lola colocouse na cabeza un casquete litúrxico xudeu ou "kippah" para relatar a "progresiva desaparición" dos xudeus da sociedade nos últimos anos 30, dado que a estes prohibíuselles exercer calquera actividade profesional, participar no exército, criar pombas mensaxeiras ou entrar nas bibliotecas. "A xesta da miña avoa e as miñas tías vai moito máis alá do noso pobo e debe transcender fóra de Ribadavia", engadiu. Recordou que o Centro Peres pola Paz, creado en torno ao premio Nobel e presidente israelí Shimón Peres, plantou unha árbore nos montes de Xerusalén co nome de Lola, Xulia e Amparo hai tres meses, mostrou o diploma que o acredita, e aludiu ás 10.000 persoas que desde 1953 obtiveron o título de "Xustos entre as Nacións" polo seu labor de axuda aos xudeus.

O neto das mulleres homenaxeadas recordou que os requisitos para ese nomeamento son salvar a algún xudeu con risco e sen percibir nada a cambio, e expuxo a posibilidade de iniciar o trámite, ao que se comprometeu o presidente do Centro de Estudos Medievais. Pola súa banda, Asumpció Hosta dirixiuse ao centenar de persoas asistentes para dicirlles que hoxe "Ribadavia non está soa" senón que conta co apoio de 200.000 persoas de 30 países europeos integrados na Rede Sefardí que hoxe celebra o día da Cultura Xudía, conmemoración que comezou a celebrarse fai 9 anos. Declarou que o acto de Ribadavia é diferente aos demais, "marcará un antes e un despois, e darémolo a coñecer no resto de Europa para que outras cidades restauren a lexitimidade da historia coa memoria de persoas como as irmás Touza".

Pola súa banda, o secretario xeral de Turismo da Xunta, Rubén C. Lois, aludiu ao "orgullo" de ter en Ribadavia un referente tanto da tradición xudía e de tolerancia relixiosa que imperaron nos séculos XIV e XV, como para a súa vinculación posterior a través da rede clandestina de salvación.